Nghị định số 232/2025/NĐ-CP: Đặt nền móng minh bạch, ổn định cho thị trường vàng

Ngày 26/8/2025, Chính phủ ban hành Nghị định 232/2025/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 24/2012/NĐ-CP về quản lý hoạt động kinh doanh vàng. Điểm thay đổi quan trọng nhất là việc bãi bỏ cơ chế Nhà nước độc quyền sản xuất vàng miếng, xuất khẩu và nhập khẩu vàng nguyên liệu để sản xuất vàng miếng, vốn được duy trì từ năm 2012 khi thương hiệu vàng miếng SJC trở thành duy nhất trên thị trường. Theo đó, các doanh nghiệp và ngân hàng thương mại có thể tham gia vàng hoạt động sản xuất vàng miếng thương hiệu theo quy định trong Nghị định, dưới sự giám sát và cấp phép của Ngân hàng Nhà nước.

Đề cập trong báo cáo công bố mới đây, CTCK Guotai Junan Việt Nam đánh giá, Nghị định 232/2025/NĐ-CP ra đời trong bối cảnh Chính phủ đang có những giải pháp tích cực giúp ổn định thị trường vàng trong nước khi mức chênh lệch giá vàng trong nước và quốc tế ngày càng nới rộng.

Trước năm 2012, thị trường vàng Việt Nam hoạt động tự do nhưng thiếu kiểm soát, nhiều doanh nghiệp, tiệm vàng được phép sản xuất và kinh doanh với nhiều thương hiệu khác nhau. Trong giai đoạn 2008- 2011, giá vàng thế giới tăng mạnh do khủng hoảng tài chính toàn cầu, đẩy giá vàng trong nước có thời điểm lên tới 49 triệu đồng/lượng, chênh lệch 2-5 triệu đồng/lượng so với thế giới.

Trong giai đoạn này, vàng giả, vàng kém chất lượng tràn lan. Chính sự thiếu kiểm soát này đã làm thị trường vàng trở thành một "sân chơi" hỗn loạn, tác động không nhỏ đến chính sách tiền tệ và ổn định kinh tế.

Đến năm 2012, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) quyết định can thiệp mạnh mẽ thông qua Nghị định 24/2012/NĐ-CP, đánh dấu một bước ngoặt lớn cho thị trường vàng Việt Nam. Trong nỗ lực ổn định kinh tế vĩ mô, giảm đầu cơ và đảm bảo chất lượng vàng miếng, NHNN chọn vàng miếng SJC, thương hiệu lâu đời và uy tín của Công ty Vàng bạc Đá quý Sài Gòn làm thương hiệu vàng miếng quốc gia duy nhất được phép lưu hành. SJC là doanh nghiêp nhà nước thuộc sở hữu 100% của UBND TP. Hồ Chí Minh. SJC chỉ được gia công vàng miếng SJC 99,99% theo chỉ đạo của NHNN về hạn mức, thời điểm, nguồn vàng nguyên liệu và chịu sự giám sát và kiểm soát tuyệt đối của NHNN.

Quyết định này giúp đảm bảo khả năng kiểm soát quy trình sản xuất và lưu thông vàng miếng. Các thương hiệu vàng miếng khác như PNJ buộc phải ngừng sản xuất, nhường chỗ cho sự độc quyền của SJC. Đồng thời, NHNN cấm các ngân hàng thương mại huy động và cho vay vàng từ năm 2013, hạn chế vai trò của các tổ chức này trong thị trường vàng, nhằm giảm thiểu rủi ro tài chính.

Tuy nhiên, chính sách này cũng mang lại những hệ quả không mong muốn. Giá vàng trong nước thường xuyên cao hơn giá thế giới, có thời điểm chênh lệch lên đến 5-10 triệu đồng/lượng do nguồn cung vàng miếng bị hạn chế.

Mặt khác, theo ông Đinh Nho Bảng, Chủ tịch Hiệp hội Kinh doanh Vàng Việt Nam, từ khi có Nghị định 24/2012/NĐ-CP đến nay đã 13 năm, các doanh nghiệp không được nhập khẩu vàng nguyên liệu. Vì vậy, lâu nay doanh nghiệp phải mua lại trên thị trường trong nước, phần lớn từ nguồn vàng người dân bán ra. Điều này khiến doanh nghiệp bị động, không chủ động được nguồn nguyên liệu.

Việc sửa đổi Nghị định 24/2012/NĐ-CP được các chuyên gia đánh giá là bước đi cần thiết để tăng tính minh bạch, đảm bảo thị trường vàng vận hành ổn định, thông qua việc bãi bỏ quy định Nhà nước độc quyền sản xuất vàng miếng, xuất khẩu và nhập khẩu vàng nguyên liệu để sản xuất vàng miếng.

Trước đó, chia sẻ về dự thảo nghị định sửa đổi Nghị định 24/2012/NĐ-CP, ông Đào Xuân Tuấn, Cục trưởng Cục Quản lý Ngoại hối NHNN nhấn mạnh, với cơ chế mới, trên thị trường sẽ có thêm thương hiệu vàng của các doanh nghiệp, ngân hàng được NHNN cấp phép sản xuất vàng miếng. Như vậy, người dân có nhiều sự lựa chọn hơn, thị trường có sự cạnh tranh hơn, hạn chế chênh lệch lớn về giá giữa các sản phẩm, thương hiệu vàng.

Theo đó, Nghị định 232/2025/NĐ-CP kỳ vọng khắc phục được những hạn chế khi quy định rõ điều kiện để các doanh nghiệp và ngân hàng thương mại được cấp phép sản xuất vàng miếng. Với doanh nghiệp, yêu cầu vốn điều lệ từ 1.000 tỷ đồng trở lên, với ngân hàng thương mại, mức vốn điều lệ tối thiểu là 50.000 tỷ đồng. Ngoài ra, các đơn vị phải có giấy phép kinh doanh vàng miếng, tuân thủ pháp luật và xây dựng quy trình nội bộ từ nhập nguyên liệu, sản xuất, giám sát đến kiểm soát chất lượng.

Theo số liệu quý II/2025, nhiều ngân hàng lớn như Vietcombank, VPBank, Techcombank, BIDV, MB, VietinBank và ACB đều có vốn điều lệ vượt ngưỡng, đủ điều kiện tham gia sản xuất vàng miếng.

"Doanh nghiệp đủ điều kiện sản xuất vàng miếng sẽ được Ngân hàng Nhà nước cấp phép theo thương hiệu riêng. Điều này sẽ tạo ra nhiều thương hiệu vàng miếng trên thị trường, giúp người dân có thêm lựa chọn", ông Đinh Nho Bảng đánh giá.

PGS, TS. Nguyễn Thị Mùi, Thành viên Hội đồng tư vấn chính sách tiền tệ quốc gia cũng cho rằng, việc sửa đổi Nghị định 24/2012/NĐ-CP, bỏ độc quyền nhập khẩu vàng nguyên liệu để sản xuất vàng miếng hoặc vàng trang sức là rất phù hợp trong bối cảnh hiện nay.

"Khi bỏ độc quyền, cho phép doanh nghiệp và tổ chức tín dụng đủ điều kiện được nhập khẩu vàng nguyên liệu, tôi cho rằng sẽ giải quyết được nhiều vấn đề. Thứ nhất, khắc phục mất cân đối cung – cầu. Thứ hai, thu hẹp chênh lệch giá vàng trong nước và quốc tế. Thứ ba, tạo ra thế cạnh tranh lành mạnh. Thứ tư, tạo tiền đề để quản lý minh bạch hơn", PGS, TS Nguyễn Thị Mùi cho biết.

Khó kỳ vọng về tác động trong ngắn hạn

Có thể thấy, việc ban hành Nghị định 232/2025/NĐ-CP không chỉ mở ra cơ hội chấm dứt thế độc quyền kéo dài hơn một thập kỷ trên thị trường vàng, mà còn đặt nền móng cho một cơ chế quản lý mới, vừa đảm bảo sự tham gia của nhiều thành phần kinh tế, vừa giữ vai trò giám sát chặt chẽ của Nhà nước.

CTCK Guotai Junan Việt Nam đánh giá, quy định mới này sẽ mang đến tác động tích cực trong trung và dài hạn khi có thêm nguồn cung vàng miếng thương hiệu ngoài SJC, tâm lý đầu cơ có thể giảm bớt, thị trường vận hành minh bạch hơn. Tuy nhiên, trong ngắn hạn, khó có thể kỳ vọng biến động lớn về giá, bởi nguồn cung vàng vẫn phụ thuộc chặt chẽ vào xuất nhập khẩu và tỷ giá.

“Thị trường vàng vẫn là một thị trường đặc thù, vận hành theo cơ chế riêng “mua ở đâu, bán ở đó”, song song với tâm lý tích trữ vàng sâu sắc của người Á Đông, cùng với vị thế lâu năm của thương hiệu SJC. Do vậy, trong ngắn hạn, yếu tố tâm lý và vấn đề nguồn cung vẫn là những yếu tố chính chi phối giá vàng trong nước”, nhóm chuyên gia nhận định.

Bên cạnh đó, từ năm 2024 đến nay, giá vàng trong nước đã tăng mạnh theo xu hướng toàn cầu, mức chênh lệch so với giá quốc tế tiếp tục nới rộng do nguồn cung hạn chế. Điều này càng củng cố tâm lý nắm giữ vàng của nhà đầu tư, khiến thị trường khó hạ nhiệt ngay cả khi có thêm các thương hiệu mới.

Trên thị trường chứng khoán, báo cáo của Guotai Junan Việt Nam cho rằng PNJ có thể là đơn vị tiên phong tham gia sản xuất vàng miếng. Tuy nhiên, doanh nghiệp này hiện vẫn tập trung vào mảng vàng trang sức với biên lợi nhuận cao hơn, nên trong ngắn hạn chưa có sự thay đổi trọng yếu về cơ cấu doanh thu. Lịch sử trước năm 2012 cho thấy, dù có nhiều thương hiệu vàng miếng, SJC vẫn chiếm hơn 90% thị phần, phản ánh thói quen tiêu dùng khó thay đổi trong ngắn hạn.

Đánh giá cao quy định mới về xóa bỏ độc quyền vàng miếng, bà Phạm Thúy Dung, Giám đốc PNJ chi nhánh Hà Nội cho rằng, thị trường vàng sẽ vận hành theo đúng cơ chế thị trường, từ đó nhu cầu được bình ổn, cân bằng và phát triển lành mạnh. Người dân sẽ có thêm sự lựa chọn thương hiệu, còn doanh nghiệp thì được hoạt động trong một cơ chế rõ ràng, minh bạch, với định hướng hỗ trợ từ Nhà nước.