Chính sách gọn lại, hiệu quả bật lên

Thực tế giai đoạn 2021-2025 cho thấy, cả ba chương trình đều đạt được nhiều kết quả, nhưng cũng bộc lộ hạn chế chung. Trong khi người dân, đối tượng thụ hưởng chính đôi khi lại chịu thiệt thòi vì chính sách đến chậm, vướng lồng ghép hoặc thiếu tính liên thông. Bởi vậy, đề xuất tích hợp 3 thành 1 của Chính phủ là sự tái thiết kế chính sách, nhằm khắc phục các điểm nghẽn.

Như Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Nguyễn Hoàng Hiệp khẳng định, hợp nhất không làm giảm đi chính sách, mà giúp tập trung đầu tư hơn cho vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi - nơi cần sự hỗ trợ lớn nhất và mạnh nhất. Khi nguồn lực không bị chia ba, sức đầu tư sẽ tăng chiều sâu, thay vì “mỗi nơi một ít” dẫn đến dàn trải.

Đây cũng chính là tinh thần Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh khi nói về việc cần tránh tình trạng “cái gì cũng đưa vào mục tiêu quốc gia”, nhưng cuối cùng không rõ trách nhiệm và hiệu quả.

Có thể thấy, điểm tích cực nhất của phương án hợp nhất là minh bạch hóa quản lý và dòng tiền. Thay vì 3 bộ quy trình, 3 cơ chế giải ngân, 3 bộ tiêu chí đánh giá, giờ đây các nhóm nhiệm vụ được đặt trong một cấu trúc chung.

Điều này tạo điều kiện thuận lợi cho công tác kiểm toán, giám sát; giúp xác định rõ ai làm, ai chịu trách nhiệm, ai đánh giá. Tính minh bạch tăng lên cũng đồng nghĩa giảm nguy cơ thất thoát, tránh lặp lại tình trạng đầu tư chồng chéo.

Điểm tích cực nữa của việc hợp nhất 3 thành 1 là người dân thuộc đối tượng hưởng lợi sẽ không phải làm ba vòng hồ sơ để xin ba hỗ trợ khác nhau. Một xã, phường vùng sâu, vùng xa không còn bối rối giữa các danh mục lồng ghép.

Đặc biệt, việc hợp nhất cũng mở ra cách tiếp cận dựa trên nhu cầu thực tế. Nơi cần sinh kế sẽ được ưu tiên sinh kế; nơi thiếu hạ tầng sẽ được ưu tiên hạ tầng; nơi còn khoảng trống y tế - giáo dục sẽ có không gian để điều chỉnh nguồn lực phù hợp.

Tất nhiên, những băn khoăn tại nghị trường liên quan đến việc hợp nhất, như con số 400.000 tỉ đồng vốn địa phương hay bộ tiêu chí đánh giá còn thiếu thống nhất, là hoàn toàn xác đáng, cần được lưu tâm. Chính sự tranh luận đó cho thấy sự thận trọng cần thiết để chương trình không chỉ tốt trên giấy mà tốt trong thực thi. Một chương trình lớn, tích hợp nhiều mục tiêu, chỉ thật sự hiệu quả khi thiết kế đủ linh hoạt để địa phương vận dụng, và đủ chặt chẽ để tránh dàn trải.

Hợp nhất 3 Chương trình mục tiêu quốc gia, nếu làm đúng, sẽ tạo sức mạnh cộng hưởng mà từng chương trình riêng lẻ khó có được. Người dân, nhất là những vùng khó, theo đó cũng được thụ hưởng đầy đủ, tốt và công bằng hơn từ các chính sách của Nhà nước.