Dự báo nguy cơ xuất hiện mưa lớn bất thường

Tình hình mưa lớn từ đầu năm 2025 đến nay có nhiều diễn biến phức tạp. Thông tin dự báo diễn biến mưa trong các tháng tới được người dân quan tâm đón đợi. Ông Mai Văn Khiêm - Giám đốc Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia đã có những phân tích đáng chú ý liên quan đến loại hình thời tiết này.

Thưa ông, năm nay nắng nóng xuất hiện ít trong khi liên tục đón các đợt mưa. Vậy theo thống kê của cơ quan khí tượng, từ đầu năm đến nay mưa lớn có phá vỡ những kỷ lục trong lịch sử quan trắc hay không?

- Theo thống kê của chúng tôi, trong tháng 5, tại xã Kỳ Giang, Hà Tĩnh ghi nhận lượng mưa 601,4mm - cao nhất từ trước đến nay trong cùng kỳ tháng 5; tại xã Kỳ Hoa, lượng mưa trong 1 giờ đạt 172,8mm - mức kỷ lục trong chuỗi số liệu quan trắc.

Tiếp nối là đợt mưa lớn từ ngày 4.6 đến ngày 5.6 tại vùng Việt Bắc, trạm Bắc Quang (Tuyên Quang) đạt 631mm/2 ngày - giá trị cực đoan hiếm gặp trong chuỗi số liệu tháng 6.

Ông Mai Văn Khiêm cảnh báo miền Trung có thể mưa lớn bất thường trước khi bắt đầu cao điểm mùa mưa.

Đặc biệt nghiêm trọng là đợt thiên tai từ ngày 11.6 đến ngày 14.6 do ảnh hưởng của bão số 1 Wutip - cơn bão đầu tiên hình thành trên Biển Đông trong tháng 6 sau hơn 40 năm. Bão không đổ bộ nhưng hoàn lưu gây mưa đặc biệt lớn từ Nam Hà Tĩnh đến Đà Nẵng, với lượng mưa phổ biến 250-550mm, nhiều nơi vượt 800mm. Trạm Bạch Mã (Thành phố Huế) đạt 1.203mm/3 ngày - cao nhất lịch sử tháng 6.

Dự báo diễn biến mưa lớn trong các tháng tới như thế nào, thưa ông?

- Năm nay, nhìn trên tổng thể các hình thái thời tiết trong đó có mưa lớn chịu tác động từ ENSO ở trạng thái trung tính. Trong hầu hết các năm ENSO trung tính, tổng lượng mưa không quá nhiều, ở mức xấp xỉ trung bình nhiều năm.

Tuy nhiên, lượng mưa có thể tập trung dồn dập một số thời điểm. Mưa cực đoan thời đoạn ngắn trong phạm vi hẹp là điều chúng tôi đặc biệt cảnh báo. Vì vậy không chỉ quan tâm đến tổng lượng mưa, vì sự bất thường không chỉ ở lượng mưa mà bất thường về cường suất, cường độ mưa.

Theo thống kê chúng tôi, trong hơn 20 năm qua, số lượng các trận mưa với lượng mưa trên 50mm trong vòng 1 giờ ở Bắc Bộ và một số địa phương có xu hướng tăng.

Khu vực Bắc Bộ và Nam Bộ đang trong giai đoạn mùa mưa. Còn Trung Bộ mùa mưa thường từ tháng 9 - tháng 11. Tuy nhiên, dù chưa phải cao điểm mùa mưa ở Trung Bộ nhưng chúng tôi cảnh báo vẫn có thể xuất hiện mưa lớn bất thường từ nay đến khi trước mùa mưa chính bắt đầu.

Như vậy với các đợt mưa lớn bất thường, công tác dự báo, cảnh báo sớm được triển khai như thế nào, thưa ông?

- Hiện nay, công tác dự báo, cảnh báo khí tượng thủy văn đang được triển khai liên tục và ngày càng sớm hơn.

Đối với hiện tượng mưa lớn, nhờ các mô hình dự báo toán - lý và hệ thống quan trắc như vệ tinh, radar, chúng tôi có thể nhận diện sớm khả năng xuất hiện các đợt mưa lớn diện rộng hoặc cục bộ trong vài ngày tới. Đây là thông tin rất quan trọng giúp chính quyền và người dân có sự chuẩn bị ứng phó phù hợp.

Tuy nhiên, việc xác định chính xác lượng mưa bao nhiêu ở khu vực nào, vào thời điểm nào trong ngày, thậm chí từng giờ thì hiện nay chỉ có thể dự báo với độ tin cậy cao trước khoảng 24 giờ.

Do đó, chúng tôi thường xuyên cập nhật thông tin ngắn hạn và đã bắt đầu đưa ra dự báo định lượng mưa chi tiết theo khu vực, từ trước 6 đến 12 giờ.

Mưa không theo quy luật khó để cảnh báo sớm trước 1 tuần hay 1 - 2 ngày. Vì vậy, việc cập nhật liên tục những cảnh báo trong ngày là vô cùng cần thiết để ứng phó kịp thời.

Trân trọng cảm ơn ông!