Hệ thống xe điện ngầm đã che chở người dân Moscow trước bom đạn như thế nào?

Ngày nay, làm sao có thể tưởng tượng được thủ đô của nước Nga không có hệ thống xe điện ngầm? Không thể! Và khi hệ thống tàu điện ngầm Moscow luôn trong tình trạng quá tải, người dân thủ đô Moscow, nhờ hệ thống này có thể nhanh chóng tới được điểm hẹn.

Vào tháng 6/1941, hệ thống xe điện ngầm Moscow mang tên Kaganovich chỉ có 21 nhà ga nằm trên 3 tuyến đường. Và thậm chí xí nghiệp vận tải không lớn theo tiêu chuẩn hiện hành này đã trở thành ốc đảo thực sự che chở cho người dân trong thành phố đang bị quân Phát xít Đức tấn công khi Chiến tranh Vệ quốc nổ ra.

Chính ở đây, người dân Moscow đã tìm thấy nơi ẩn náu an toàn trong thời gian xảy ra các cuộc ném bom. Ở đây, đã diễn ra nhiều sự kiện xã hội, các buổi hòa nhạc. Những nhà ga xe điện ngầm đã biến thành thư viện và thậm chí cả bệnh viện khi cần thiết.

Ban đầu, dự kiến hệ thống xe điện ngầm sẽ được sử dụng như nơi chống khí độc, nhưng ngay trong tháng 8/1941, nó đã trở thành hầm trú bom vì không có đủ nguồn lực và vật liệu để tái trang bị lại.

Thực ra, trong những chuỗi ngày căng thẳng nhất vào mùa thu của năm đầu tiên chiến tranh nổ ra, thậm chí người ta còn có kế hoạch đánh sập hệ thống xe điện ngầm nếu bị quân Đức chiếm thủ đô, nhưng kế hoạch này đã bị loại bỏ.

Trong thời gian xảy ra các cuộc không kích của không quân Đức phát xít, tại các nhà ga và đường hầm, thậm chí có chỗ còn chưa xây xong, hàng trăm nghìn người dân Moscow đã được bố trí nơi ẩn náu. Các cầu thang tháo lắp đã được bố trí, những sàn gỗ đã được lắp đặt trên các đường ray tàu.

Người ta bố trí giường gấp và giường trẻ em trong các nhà ga. Phụ nữ và trẻ nhỏ, người già và người tàn tật được bố trí trong các toa xe điện. Tại mỗi nhà ga có vòi nước uống và nhà vệ sinh. Tại tất cả các nhà ga đều bố trí cửa hàng, phòng cắt tóc. Có hẳn một thư viện hoạt động ở nhà ga "Kurskaya".

Người ta tổ chức các lớp học và giờ lao động cho trẻ em. Các câu lạc bộ thêu, vẽ, thiết kế,… được hình thành. Những buổi hòa nhạc, chiếu phim, triển lãm,… đã được tổ chức cho người lớn.

Ngày 6/11/1941, tại nhà ga sâu nhất vào thời điểm đó, "Mayakovskaya", đã diễn ra hội nghị Hội đồng nhân dân thành phố Moscow nhân kỷ niệm Cách mạng Tháng 10. Các nhà lãnh đạo đất nước đã có nhiều bài phát biểu, trong đó có cả Stalin. Hội nghị được giữ tuyệt mật.

Vé mời không có địa chỉ, người ra chỉ thông báo bằng miệng khi phát vé. Sau đó người ta kể lại rằng, khi phần hội kết thúc, một bữa tiệc đã được tổ chức, khách mời được uống bia, nhâm nhi bánh vòng và bánh mì kẹp.

Lãnh tụ Stalin phát biểu tại Hội nghị hội đồng nhân dân Moscow nhân kỷ niệm 24 năm Cách mạng Tháng 10 được tổ chức ở nhà ga xe điện ngầm "Mayakovskaya".

Chính hội nghị này và lễ duyệt binh diễn ra ngay ngày hôm sau trên Quảng trường Đỏ không chỉ làm cho tinh thần của người dân Moscow lên cao, củng cố niềm tin vào sức mạnh của đất nước, mà còn giúp đỡ cho công tác tổng động viên lực lượng cần thiết để phản công.