Chính sách đồng bộ trong đào tạo giáo viên - 'đòn bẩy' quản lý chất lượng đào tạo

Thực tế cho thấy, chính sách và thể chế không chỉ là công cụ thu hút, giữ chân người học mà còn là đòn bẩy để quản lý chất lượng đào tạo giáo viên một cách hệ thống.

Đột phá trong hỗ trợ sinh viên sư phạm

Từ thực tiễn đào tạo, lãnh đạo Trường Đại học Sư phạm TP Hồ Chí Minh cho biết, những năm gần đây công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên đã đạt nhiều kết quả tích cực. Một số chính sách mang tính đột phá đã tạo chuyển biến rõ nét, trong đó có Nghị định số 116/2020/NĐ-CP của Chính phủ về hỗ trợ học phí và sinh hoạt phí đối với sinh viên sư phạm.

Theo quy định, sinh viên sư phạm được hỗ trợ 100% học phí cùng 3,63 triệu đồng/tháng chi phí sinh hoạt. Sau ba năm triển khai, tỷ lệ thí sinh đăng ký ngành sư phạm tăng đáng kể, điểm chuẩn đầu vào nhiều ngành cũng được nâng lên. Riêng tại Trường Đại học Sư phạm TP Hồ Chí Minh, chính sách này đã khuyến khích nhiều sinh viên học theo diện đặt hàng của địa phương, trong đó có tỉnh Long An.

Đáng chú ý, Nghị định số 60/2025/NĐ-CP đã sửa đổi, bổ sung một số nội dung của Nghị định 116. Điểm mới nổi bật là quy định rõ cơ chế phân bổ ngân sách giữa Trung ương và địa phương, bảo đảm nguồn kinh phí kịp thời cho sinh viên. Đồng thời, nghị định này bãi bỏ cơ chế đấu thầu trong giáo dục đại học - vốn gây nhiều vướng mắc trong thực tiễn và thay thế bằng phương thức đặt hàng hoặc giao nhiệm vụ, được đánh giá là đơn giản và phù hợp hơn.

Bên cạnh các chính sách đặc thù, bà Tăng Thị Ngọc Mai - đại biểu Quốc hội khóa XIV cho rằng, sinh viên sư phạm còn được hưởng nhiều chính sách chung áp dụng cho toàn bộ học sinh, sinh viên. Theo Quyết định số 157/2007/QĐ-TTg (được sửa đổi, bổ sung bởi Quyết định số 751/2017/QĐ-TTg và Quyết định số 1656/2019/QĐ-TTg), sinh viên có thể tiếp cận nguồn tín dụng ưu đãi từ Ngân hàng Chính sách Xã hội để trang trải chi phí học tập.

Cùng đó, Luật Giáo dục năm 2019 cũng quy định các hình thức học bổng khuyến khích, học bổng chính sách và trợ cấp xã hội cho học sinh, sinh viên có thành tích xuất sắc hoặc hoàn cảnh khó khăn. Như vậy, sinh viên sư phạm vừa được thụ hưởng chính sách đặc thù, vừa có cơ hội tiếp cận cơ chế tín dụng ưu đãi, học bổng và quỹ khuyến học, góp phần bảo đảm công bằng trong giáo dục, hướng tới mục tiêu không để ai phải bỏ học vì lý do tài chính.

Bảo đảm tính bền vững

Ở góc nhìn khác, PGS.TS Nguyễn Thành Nhân - Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Sư phạm, Đại học Huế nhận định, một trong những chính sách quan trọng khác là việc Bộ GD&ĐT hàng năm quy định ngưỡng bảo đảm chất lượng đầu vào đối với các ngành đào tạo giáo viên.

Chính sách này vừa tạo động lực thu hút học sinh khá, giỏi lựa chọn ngành sư phạm, vừa góp phần bảo đảm chất lượng tuyển sinh, từ đó nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên trong tương lai. Theo ông, đây là bước đi nhất quán, gắn kết chính sách hỗ trợ với công cụ quản lý chất lượng đào tạo.

Tuy vậy, việc triển khai chính sách vẫn bộc lộ một số hạn chế. Ông Nguyễn Trung Triều - Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Sư phạm Trung ương Nha Trang (Khánh Hòa) dẫn chứng: Theo báo cáo của Bộ GD&ĐT năm 2023, dù áp dụng cơ chế đặt hàng nhưng tỷ lệ sinh viên theo diện này chỉ đạt 17,4%, trong khi 82,6% vẫn học theo nhu cầu xã hội. Hệ quả là nhiều sinh viên tốt nghiệp không có việc làm đúng ngành, gây lãng phí nguồn lực và ngân sách.

Ngoài ra, mặc dù Luật Giáo dục năm 2019 đã quy định nâng chuẩn trình độ đào tạo, Chính phủ cũng ban hành lộ trình thực hiện, song việc triển khai ở nhiều địa phương còn chậm, thiếu đồng bộ. Điều này khiến mối liên kết giữa công tác đào tạo với nhu cầu sử dụng giáo viên chưa đạt hiệu quả như kỳ vọng.

Một bất cập khác là mức hỗ trợ học phí và sinh hoạt phí hiện nay chưa gắn với kết quả học tập, rèn luyện hay năng lực nghề nghiệp, làm giảm động lực phấn đấu và chưa tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh để nâng cao chất lượng đầu ra.

Để khắc phục, PGS.TS Trần Xuân Nhĩ - nguyên Thứ trưởng Bộ GD&ĐT nhấn mạnh, cần triển khai đồng bộ nhiều giải pháp. Theo ông, hệ thống giáo dục đã có chính sách ưu việt về tuyển sinh, đào tạo và bồi dưỡng giáo viên; tuy nhiên, việc hoàn thiện cơ chế tuyển dụng, sử dụng và đãi ngộ mới là mắt xích còn thiếu để hình thành vòng khép kín, bảo đảm tính bền vững.

Về phía Bộ GD&ĐT, cần sớm ban hành hướng dẫn triển khai Nghị quyết số 71-NQ/TW của Bộ Chính trị, trong đó gắn phụ cấp, tiền lương với chuẩn nghề nghiệp và kết quả công tác thực tế.

Đồng thời, phải có hướng dẫn chi tiết để thực hiện nhất quán các quy định của Luật Giáo dục 2019 và Luật Nhà giáo 2025 về nâng chuẩn trình độ đào tạo và chuẩn nghề nghiệp. Những điều chỉnh này không chỉ bảo đảm quyền lợi cho giáo viên trong quá trình học tập, bồi dưỡng mà còn giúp công tác quản lý, đánh giá chất lượng đội ngũ chặt chẽ, hiệu quả hơn.

Cùng đó, cần đẩy nhanh tiến độ ban hành chuẩn chương trình đào tạo giáo viên, đồng thời có hướng dẫn cụ thể để các trường sư phạm có cơ sở pháp lý và học thuật trong thiết kế, điều chỉnh chương trình, bảo đảm thống nhất và chất lượng đầu ra. Ngoài ra, để các cơ sở đào tạo có thể áp dụng cơ chế “đánh giá để hỗ trợ” cũng như triển khai mô hình “sinh viên thực tập có phụ cấp”, Bộ GD&ĐT cùng các bộ, ngành liên quan cần sớm ban hành chính sách và hướng dẫn thực thi.

Thực tiễn cho thấy, chính sách hỗ trợ không chỉ là công cụ thu hút và giữ chân người học, mà còn là đòn bẩy để quản lý chất lượng đào tạo giáo viên một cách hệ thống. Nếu được triển khai đồng bộ, các giải pháp này sẽ tạo nên vòng khép kín: Tuyển sinh - đào tạo - bồi dưỡng - sử dụng - đãi ngộ, góp phần nâng cao chất lượng đội ngũ, đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo.