Chỉnh lý Luật Tiêu chuẩn và Quy chuẩn kỹ thuật: Bảo vệ người tiêu dùng

Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Lê Quang Huy trình bày báo cáo về việc giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tiêu chuẩn và Quy chuẩn kỹ thuật sáng 03/6/2025 tại Nhà Quốc hội. Báo cáo khẳng định tinh thần tiếp thu ý kiến đại biểu, thể chế hóa Chỉ thị số 38-CT/TW, đảm bảo hài hòa giữa cải cách thủ tục và trách nhiệm quản lý nhà nước về tiêu chuẩn, quy chuẩn.

Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy. Ảnh: VPQH

Tại Điều 32 dự thảo Luật hợp nhất, Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường thông tin chi tiết về quá trình chỉnh lý nội dung liên quan đến thẩm quyền thẩm định Quy chuẩn kỹ thuật Việt Nam (QCVN). Theo dự thảo ban đầu của Chính phủ, Bộ Khoa học và Công nghệ được giao nhiệm vụ thẩm định QCVN. Tuy nhiên, qua nghiên cứu, lấy ý kiến và thể chế hóa Chỉ thị số 38-CT/TW, Thường trực Ủy ban thống nhất với phương án giao thẩm quyền thẩm định cho các cơ quan chuyên môn quản lý ngành, lĩnh vực ban hành QCVN. Việc điều chỉnh này bảo đảm tính khả thi, phù hợp yêu cầu chuyên môn sâu của từng lĩnh vực và góp phần rút ngắn chu trình ban hành quy chuẩn.

Tại Điều 48 dự thảo Luật hợp nhất, hoạt động công bố hợp quy tiếp tục được bảo lưu và hoàn thiện. Theo thông lệ quốc tế, việc công bố hợp quy là hình thức doanh nghiệp cam kết sản phẩm, hàng hóa đáp ứng các yêu cầu kỹ thuật bắt buộc do Nhà nước quy định. Đây là căn cứ pháp lý để cơ quan quản lý thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm, đồng thời tạo niềm tin với người tiêu dùng và nâng cao uy tín doanh nghiệp. Dự thảo Luật đã tiếp thu ý kiến đại biểu, quy định sử dụng chung kết quả đánh giá sự phù hợp làm cơ sở cho công bố hợp quy. Đồng thời, miễn thực hiện công bố hợp quy với sản phẩm hàng hóa đã đáp ứng đầy đủ yêu cầu quản lý chất lượng theo pháp luật chuyên ngành. Đặc biệt, dự thảo đề xuất số hóa thủ tục, chỉ yêu cầu doanh nghiệp thông báo trên cơ sở dữ liệu quốc gia, thay vì phải thực hiện đăng ký qua nhiều bước như trước.

Về Điều 10 dự thảo Luật hợp nhất, Chính phủ đề nghị bổ sung đối tượng là tiêu chuẩn do các bộ xây dựng, ban hành. Tuy nhiên, Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường cho rằng hệ thống tiêu chuẩn ngành đã được chuyển đổi hợp lý thành QCVN và TCVN, hiện nay đang vận hành ổn định. Việc bổ sung tiêu chuẩn ngành vào luật là không cần thiết. Dự thảo đã mở rộng phạm vi chứng nhận phù hợp với tiêu chuẩn cơ sở (TCCS) do hội, hiệp hội ngành hàng xây dựng, thúc đẩy xã hội hóa tiêu chuẩn, phù hợp với thông lệ quốc tế và giảm sự can thiệp hành chính từ phía cơ quan nhà nước. Dự thảo cũng giữ nguyên quyền các bộ xây dựng, ban hành TCVN, QCVN phục vụ yêu cầu quản lý trong phạm vi phụ trách.

Đối với Điều 70 dự thảo Luật hợp nhất, có hai luồng ý kiến về thời điểm hiệu lực của luật. Loại ý kiến thứ nhất đề nghị Luật có hiệu lực từ ngày 01/01/2026 để bảo đảm sự chuẩn bị chu đáo. Loại ý kiến thứ hai đề xuất hiệu lực từ ngày 01/7/2026 để có thêm thời gian xây dựng các văn bản hướng dẫn. Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường trân trọng trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến lựa chọn phương án phù hợp.

Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tiêu chuẩn và Quy chuẩn kỹ thuật là một trong những văn bản quan trọng trong cải cách thể chế, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia. Việc tiếp thu, chỉnh lý lần này thể hiện nỗ lực của Quốc hội trong quá trình xây dựng hệ thống pháp luật minh bạch, hiện đại, hiệu quả.

Sớm có hiệu lực, bảo đảm tăng trưởng hai con số

Góp ý thảo luận, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đánh giá, Luật có 28 trang, 5 Chương, 60 điều nhưng còn trùng lặp nhiều. Chủ tịch Quốc hội đề nghị cơ quan soạn thảo và liên quan rà soát lại thật kỹ từng khoản, từng điều, từng chương làm sao cho gọn và rõ. “Hiện nay, hàng gian, hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng xảy ra thì không có cơ quan nào chịu trách nhiệm chính. Việc ban hành Luật Tiêu chuẩn và Quy chuẩn kỹ thuật sửa đổi lần này phải rõ trách nhiệm của Quốc hội, Chính phủ, Bộ, ngành có liên quan”, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nói.

Toàn cảnh phiên họp. Ảnh: VPQH

Chủ tịch Quốc hội cho biết, các góp ý của đại biểu Quốc hội, các đồng chí trong Thường vụ tập trung vào việc tăng tính minh bạch, khả thi và sự tham gia của doanh nghiệp trong xây dựng các tiêu chuẩn, quy chuẩn. Đặc biệt là các quy định mới ở các Điều 8a,b,c,… “Chúng ta sửa đổi đánh giá làm sao cho phù hợp để quản lý thống nhất các cam kết AFTA, các hiệp định thương mại cam kết. Trong này nhấn mạnh ban hành quy định tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật phù hợp với thông lệ quốc tế”, Chủ tịch Quốc hội yêu cầu.

Chủ tịch Trần Thanh Mẫn đề nghị Chính phủ soạn thảo các Nghị định có liên quan, nếu luật có hiệu lực từ ngày 1/7/2025 càng tốt, đi đôi với Nghị quyết 68, Nghị quyết 198 của Quốc hội, không cần đến tháng 1/1/2026. Chủ tịch Quốc hội cho biết, hiện nay ban hành luật là rất cấp bách để bảo đảm tăng trưởng cho năm nay và tăng trưởng hai con số. Sửa Luật phải trong các điều kiện rất khẩn trương, làm ngay, có hiệu lực ngay.

Chủ tịch Quốc hội cũng hết sức lưu ý phải tiếp thu ý kiến của Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, có nhiều ý kiến góp ý sâu sắc, bởi Phòng thương mại tiếp cận nhiều với các doanh nghiệp, vì vậy phải quan tâm.