16 đời giữ nghề trồng cây cảnh nghệ thuật ở Nam Định

Làng cây cảnh Vị Khê (xã Điền Xá, nay là xã Nam Điền, huyện Nam Trực, tỉnh Nam Định) là làng nghề trồng cây cảnh nổi tiếng cả nước, đã tồn tại hơn 800 năm.

Theo các cụ cao niên trong làng, chiếu theo ngọc phả của làng, năm 1211, quan Thái úy Tô Trung Tự đời nhà Lý được phân cai quản trấn Sơn Nam hạ (nay là các tỉnh Nam Định, Ninh Bình, Hà Nam). Ông đã chọn Gia trang ấp (nay là làng Vỵ Khê), để lập hành cung đi lại và xây một tòa thành phòng thủ.

Trong thời gian sống và làm việc tại đây, ông đã khuyến khích phát triển nghề canh nông cho nhân dân địa phương. Bên cạnh đó, ông còn dạy nhân dân địa phương nghề trồng hoa, cây cảnh để làm kế sinh nhai lâu dài. Từ đó, nghề trồng hoa, cây cảnh đã bắt đầu hình thành và phát triển.

Là đời thứ 15 trong dòng họ theo gia phả để lại, vẫn lưu giữ nghề truyền thống, Nghệ nhân sinh vật cảnh Nguyễn Thanh Vân (50 tuổi, ở làng cây cảnh Vị Khê, xã Nam Điền, huyện Nam Trực) cho biết: "Ngay từ khi còn nhỏ, tôi đã được tiếp xúc với cây cối, đến khi trưởng thành, ông nội và bố đã truyền nghề cho tôi. Đến nay tôi đã có hàng nghìn tác phẩm cây cảnh uốn thế bán ra thị trường".

Cũng theo ông Vân, một trong những nét độc đáo của làng cây cảnh Vị Khê đó là kỹ thuật uốn, tạo thế cây. Một tác phẩm cây cảnh cho ra thị thường mất rất nhiều thời gian, có những cây hàng chục năm chăm sóc, uốn, tỉa; thậm chí có cây đi theo cả một đời người nghệ nhân.

"Mỗi tác phẩm cây tôi uốn không chỉ toát lên hình dáng đẹp, còn là mong muốn truyền tải nội dung, ước muốn, khát vọng của người uốn cây, người chơi cây. Chính vì vậy, ngoài sự sáng tạo, kỹ thuật uốn tỉa khéo léo, người uốn cây phải có đức tính điềm đạm, sự tỉ mỉ, kiên nhẫn", ông Vân nói

Hàng chục năm gắn với nghề cây cảnh, ông Vân đã có nhiều tác phẩm để đời, nổi bật nhất là tác phẩm Khuê Văn Các làm từ cây sanh, được trưng bày tại Đại lễ 1.000 năm Thăng Long - Hà Nội.

Tự hào tiếp nối, phát triển nghề truyền thống của cha ông, con trai ông Vân là anh Nguyễn Thanh Ngọc (28 tuổi, đời thứ 16 của dòng họ làm nghề cây cảnh) cũng lựa chọn trở về quê hương làm nghề này. Anh Ngọc chia sẻ: "Nhận thấy đam mê nghệ thuật khi làm cây cùng bố, tôi đã lựa chọn về quê để theo bố học nghề. Ở đây, các loại cây cảnh, cây thế, bonsai giúp mang lại thu nhập cao cho người dân nên tôi thấy rất thích hợp để phát triển kinh tế".

Sau thời gian học hỏi, anh Ngọc đã có những sản phẩm cây nghệ thuật đầu tay, nhiều sản phẩm vẫn đang được anh chăm sóc, uốn nắn để hoàn thiện trong thời gian tới.