Kinh doanh thời đại ngân hàng số: Công nghệ là công cụ, đạo đức con người là "lá chắn"

Chia sẻ về kinh nghiệm xây dựng văn hóa tuân thủ tại ngân hàng quốc tế trong Tọa đàm với chủ đề "Tăng tốc phát triển hệ sinh thái ngân hàng số" do Ủy ban Chính sách thuộc Hội đồng Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam phối hợp với Vietcombank tổ chức mới đây, bà Ngô Lan Anh - Giám đốc Tuân thủ, Ứng xử kinh doanh và Phòng chống tội phạm tài chính, Ngân hàng Standard Chartered Việt Nam nhấn mạnh một triết lý cốt lõi: Con người tạo ra công nghệ và công nghệ sinh ra để phục vụ con người. Dù chúng ta có đầu tư vào công nghệ hiện đại đến đâu, có đào tạo bài bản đến mức nào, nhưng nếu con người cố tình làm sai, không tuân thủ hoặc thiếu đạo đức nghề nghiệp thì rất khó đảm bảo an toàn cho hệ thống.

Theo số liệu thống kê, ngành Ngân hàng đang chứng kiến sự bùng nổ của chuyển đổi số với 95% giao dịch khách hàng diễn ra qua kênh số và 87% người trưởng thành có tài khoản ngân hàng (năm 2025. Tuy nhiên, đi kèm với hiệu quả vượt trội là những thách thức mới về bảo mật dữ liệu, gian lận trực tuyến và các vấn đề đạo đức trong ứng dụng Trí tuệ nhân tạo (AI).

Giám đốc Tuân thủ, Ứng xử kinh doanh và Phòng chống tội phạm tài chính của Standard Chartered Việt Nam cho rằng, trong chiến lược phát triển của ngân hàng này, bên cạnh chuyển đổi số, con người luôn được đặt ở vị trí trung tâm. Tinh thần này được gói gọn trong cam kết thương hiệu "Here for good". Bà Ngô Lan Anh chia sẻ câu nói của Tổng Giám đốc Tập đoàn đã trở thành kim chỉ nam cho văn hóa ngân hàng này: "Hãy làm điều đúng đắn, kể cả khi không ai nhìn thấy chúng ta."

Trong kỷ nguyên số, chức năng Tuân thủ không còn đơn thuần là "cảnh sát" giám sát quy trình. Theo bà Ngô Lan Anh, cần có sự chuyển dịch từ tư duy "Tuân thủ kiểm soát" sang "Tuân thủ đồng hành", trở thành đối tác chiến lược tạo động lực cho số hóa và đổi mới sáng tạo.

Tại Standard Chartered, việc quản trị rủi ro đạo đức kinh doanh được lồng ghép vào mọi trụ cột chiến lược. Ở mỗi quy trình, mỗi sản phẩm mới, ngân hàng đều đánh giá: Rủi ro đạo đức có thể phát sinh là gì? Làm thế nào để kiểm soát?

Để hỗ trợ con người, ngân hàng áp dụng mạnh mẽ RegTech (Công nghệ Tuân thủ) như AI, Machine Learning, Blockchain để giám sát giao dịch theo thời gian thực và phát hiện gian lận tự động. Đặc biệt, với sự nổi lên của AI, ngân hàng tiên phong áp dụng khung "AI có trách nhiệm" (Responsible AI), đảm bảo các thuật toán không chỉ hiệu quả mà còn phải công bằng, minh bạch và không xâm phạm quyền riêng tư của khách hàng.

Dù công nghệ hỗ trợ đắc lực, bà Ngô Lan Anh khẳng định yếu tố quyết định thành bại của văn hóa tuân thủ nằm ở sự cam kết của đội ngũ lãnh đạo (Tone from the top).

"Lãnh đạo phải hiểu, phải cam kết và phải làm gương. Nói phải đi đôi với làm", bà Ngô Lan Anh nhấn mạnh.

Để tuân thủ trở thành "DNA" của tổ chức, Standard Chartered xây dựng văn hóa "lên tiếng". Mỗi cán bộ, nhân viên đều có trách nhiệm phát hiện, báo cáo khi thấy hành vi không phù hợp thông qua các kênh tố giác vi phạm riêng.

Một vấn đề khác được bà Ngô Lan Anh đặt ra là cơ chế chia sẻ thông tin nhân sự trong toàn ngành.

"Làm sao để các ngân hàng chia sẻ với nhau thông tin về những trường hợp vi phạm đạo đức? Nếu một nhân sự sai phạm ở ngân hàng này nhưng chuyển sang ngân hàng khác mà không được cảnh báo, thì rất khó để xây dựng một môi trường minh bạch và lành mạnh," bà Lan Anh trăn trở.

Đại diện Standard Chartered cho biết ngân hàng đã thực hiện chia sẻ thông tin trong khối các ngân hàng nước ngoài và mong muốn có một cơ chế rộng hơn trong toàn hệ thống ngân hàng Việt Nam. Đây là giải pháp để cùng bảo vệ môi trường kinh doanh dựa trên niềm tin - tài sản quý giá nhất của lĩnh vực tài chính.