Vốn ngân hàng tiếp sức hạt gạo Việt nâng tầm giá trị
Dòng vốn tín dụng cho ngành lúa gạo, khi được dẫn đúng hướng, sẽ trở thành nguồn nuôi dưỡng cho kinh tế nông thôn, từ nông hộ sản xuất đến doanh nghiệp thu mua, chế biến. Những khoản vay thuận lợi hơn không chỉ giúp giảm áp lực vốn cho người trồng lúa, mà còn mang đến cơ hội mở rộng nhà xưởng, đầu tư kho lạnh và phát triển công nghệ chế biến sâu, biến ước mơ nâng tầm giá trị hạt gạo Việt trở nên gần hơn bao giờ hết.
Trong bối cảnh xuất khẩu gạo của Việt Nam trong năm 2025 đang đối diện một nghịch lý: Sản lượng duy trì ổn định nhưng giá trị lại giảm sâu. Thị trường lúa gạo thế giới biến động mạnh, hạt gạo vẫn khẳng định vị thế, song lại chịu nhiều áp lực lớn về giá và sức cạnh tranh.
Trong 10 tháng năm 2025, những địa phương trọng điểm, như: An Giang, Đồng Tháp và Tây Ninh, tín hiệu sụt giảm giá trị xuất khẩu đang tạo áp lực lớn, buộc ngành hàng này phải chuyển hướng nhanh và quyết liệt hơn.
Theo số liệu thống kê từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường, 10 tháng năm 2025, cả nước xuất khẩu hơn 6,8 triệu tấn gạo, đạt 3,5 tỷ USD, giảm 19,9% về giá trị và 1,9% về lượng so với cùng kỳ năm 2024. Giá xuất khẩu bình quân đạt 510,81 USD/tấn, giảm 18,3% so cùng kỳ.
Năm 2025 cũng chứng kiến biến động lớn ở các thị trường chủ lực. Philippines chiếm 41 - 44% lượng gạo xuất khẩu của Việt Nam, tạm ngừng nhập khẩu từ ngày 1/9/2025 và chỉ gia hạn thêm 60 ngày nữa, khiến giá trị xuất khẩu sang thị trường này giảm 16,4% dù vẫn là khách hàng lớn nhất. Ngược lại, nhiều thị trường châu Phi tăng mạnh, như: Ghana tăng 58,6%; Bờ Biển Ngà tăng 95,5%; Bangladesh tăng tới 164,7 lần. Tuy nhiên, mức giá nhập khẩu ở các thị trường này thấp, không đủ bù phần hụt từ Philippines.
Song song đó, hoạt động giao dịch toàn cầu chậm lại do người mua kỳ vọng giá còn giảm. Doanh nghiệp trong nước vì thế cũng khó ký hợp đồng mới dù nguồn cung ổn định.
Là một trong 3 tỉnh xuất khẩu gạo lớn nhất Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL), An Giang chịu tác động rõ rệt từ xu hướng giảm giá trị. Báo cáo của Sở Công Thương tỉnh An Giang cho thấy, sản lượng xay xát 10 tháng năm 2025 đạt hơn 4,1 triệu tấn (tăng 7,2%), nhưng kim ngạch xuất khẩu nông sản chỉ khoảng 281 triệu USD, trong đó mặt hàng gạo giảm mạnh do thị trường Philippines tạm ngưng nhập.
Các doanh nghiệp như Tập đoàn Lộc Trời, Angimex, Gentraco, Nam Việt Rice đang tích cực chuyển hướng sang gạo chất lượng cao, mở rộng thị trường châu Phi, Trung Đông và một số quốc gia khác.
Trong bối cảnh khó khăn của thị trường lúa gạo thế giới, để giữ vững ngành hàng chủ lực lúa gạo ở ĐBSCL, nhiều năm qua, ngành Ngân hàng luôn dành sự quan tâm đặc biệt cho lĩnh vực lúa gạo, từ xây dựng cơ chế tín dụng ưu tiên, chính sách hỗ trợ lãi suất đến triển khai các gói tín dụng nông nghiệp - nông thôn.
Ảnh minh họa
Theo các doanh nghiệp kinh doanh lúa gạo, Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước đã ban hành rất nhiều cơ chế tín dụng ưu đãi với ngành lúa gạo, lãi suất cho vay lĩnh vực này cũng đang ở mức hấp dẫn, với trần lãi vay là 4,5%/năm.
Cùng với đó, tín dụng dành cho thu mua, tạm trữ, chế biến và xuất khẩu lúa gạo tại ĐBSCL được xác định là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của ngành ngân hàng, không chỉ mang ý nghĩa kinh tế - xã hội đối với vùng trọng điểm nông nghiệp này, mà còn góp phần bảo đảm an ninh lương thực quốc gia.
Số liệu thống kê từ Ngân hàng Nhà nước chi nhánh Khu vực 13, Khu vực 14 và Khu vực 15 cho thấy, đến cuối tháng 10/2025, dư nợ tín dụng lúa gạo vùng ĐBSCL đạt 132.388 tỷ đồng. Trong đó, dư nợ tín dụng lúa gạo Khu vực 13 (tỉnh Đồng Tháp và tỉnh Tây Ninh), Khu vực 14 (TP. Cần Thơ và tỉnh Vĩnh Long) và Khu vực 15 (tỉnh An Giang và tỉnh Cà Mau) lần lượt là: 61.653 tỷ đồng, chiếm 46,57%; 37.900 tỷ đồng, chiếm 28,63%; và 32.835 tỷ đồng chiếm 24,80%.
Sự trái ngược giữa sản lượng tăng nhưng giá trị giảm trong 10 tháng năm 2025 là bài toán cần lời giải cho ngành lúa gạo ĐBSCL, đó là không thể mãi dựa vào ưu thế sản lượng. Ngành lúa gạo cần bước sang giai đoạn mới, lấy chất lượng làm hàng đầu, đồng thời nhanh chóng đa dạng hóa thị trường và phát triển theo hướng bền vững, có thương hiệu, để hạt gạo từ cánh đồng vùng ĐBSCL không chỉ mang vị ngọt phù sa mà còn mang giá trị xứng tầm trên thị trường thế giới.
Để giữ vững thị phần, 6 tỉnh ĐBSCL cần tiếp tục đa dạng hóa thị trường, nâng chất lượng gạo thơm, gạo hữu cơ, chuẩn hóa vùng nguyên liệu theo tiêu chuẩn SRP, tăng cường chế biến sâu và xây dựng thương hiệu gạo mạnh.
Với vai trò, ý nghĩa đóng góp quan trọng của ngành lúa gạo với phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam, trong thời gian tới, ngành Ngân hàng sẽ triển khai các giải pháp trọng tâm.
Theo đó, Ngân hàng Nhà nước yêu cầu Ngân hàng Nhà nước chi nhánh Khu vực 13, Khu vực 14 và Khu vực 15 tiếp tục chỉ đạo các ngân hàng thương mại trên địa bàn không để xảy ra tình trạng người dân, doanh nghiệp có phương án sản xuất kinh doanh hiệu quả, đáp ứng đầy đủ quy định của pháp luật mà không được tiếp cận hoặc chậm tiếp cận vốn vay do các điều kiện, thủ tục phiền hà.
Chủ động cân đối nguồn vốn, đáp ứng kịp thời nhu cầu vốn vay cho sản xuất, chế biến, thu mua, tạm trữ, tiêu thụ lúa gạo trong năm 2025, đặc biệt là vụ Đông Xuân tại ĐBSCL.
Nhằm hỗ trợ người dân và doanh nghiệp, Ngân hàng Nhà nước yêu cầu các ngân hàng tiếp tục tiết giảm chi phí hoạt động, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin và thực hiện các biện pháp khác để giảm lãi suất cho vay. Ngoài ra, các ngân hàng cũng cần sẵn sàng chia sẻ một phần lợi nhuận, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp tiếp cận nguồn vốn tín dụng ưu đãi.
Ngân hàng Nhà nước cũng yêu cầu các ngân hàng mở rộng hạn mức tín dụng, thời hạn cho vay đối với các doanh nghiệp có năng lực, có hệ thống kho chứa để mua gạo tạm trữ trong giai đoạn thị trường có biến động và giá mua thấp, đáp ứng đủ nhu cầu tín dụng phục vụ thu mua và xuất khẩu lúa gạo, nhất là thu mua lúa hàng hóa vụ Hè Thu tại các tỉnh ĐBSCL; hỗ trợ nông dân tái vụ; đơn giản hóa thủ tục xét duyệt cấp tín dụng, bao gồm các điều kiện về hợp đồng xuất khẩu, hợp đồng thu mua lúa, tài sản bảo đảm.
