A- A A+ | Tăng tương phản Giảm tương phản

Luật hóa Nghị quyết 42: Nền tảng pháp lý ổn định cho hệ thống ngân hàng

Việc luật hóa Nghị quyết 42/2017/QH14 trong Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi 2025) – có hiệu lực từ ngày 15/10/2025, được xem là bước đi mang tính cấu trúc, giúp nâng cao hiệu quả thu hồi nợ và tăng cường sức chống chịu của hệ thống ngân hàng.

Nghị quyết 42/2017/QH14 (Nghị quyết 42) được ban hành trong bối cảnh nợ xấu tăng mạnh, nhằm trao quyền cho các tổ chức tín dụng (TCTD) chủ động thu giữ và xử lý tài sản bảo đảm, góp phần đẩy nhanh tiến độ xử lý nợ. Sau hơn 6 năm triển khai, nghị quyết mang lại hiệu quả nhất định nhưng vẫn bộc lộ hạn chế về phạm vi áp dụng và tính thí điểm. Vì vậy, việc luật hóa Nghị quyết 42 vào Luật Các TCTD (sửa đổi 2025) là bước đi tất yếu, đóng vai trò then chốt trong việc hoàn thiện cơ chế xử lý nợ xấu.

vnd.jpeg

Ảnh minh họa

Trong báo cáo nhận định Thị trường “Luật hóa Nghị quyết 42: Từ góc nhìn của Tổ chức xếp hạng tín nhiệm nội địa” vừa công bố các chuyên gia của FiinRatings đánh giá, việc luật hóa Nghị quyết 42 là một bước đi chiến lược khéo léo và phù hợp, đóng vai trò quan trọng trong tiến trình hoàn thiện khung pháp lý về xử lý nợ xấu tại Việt Nam. Nguyên nhân là bởi, Nghị quyết 42 vốn chỉ là cơ chế thí điểm, có tính chất tạm thời và ngắn hạn (2017–2023), nên luôn tiềm ẩn rủi ro chính sách (policy uncertainty) khi hết hiệu lực. Việc luật hóa những điều khoản trọng yếu từ nghị quyết này đã giúp loại bỏ sự bất định đó, đồng thời chính thức đặt nền tảng pháp lý ổn định và lâu dài cho công tác xử lý nợ xấu.

Bên cạnh đó, cơ chế pháp lý này góp phần đưa hệ thống Ngân hàng Việt Nam tiệm cận hơn với thông lệ quốc tế. Trên thực tế, cơ chế xử lý tài sản bảo đảm ngoài tố tụng đã được quy định từ rất lâu trong luật ở nhiều quốc gia. Tham khảo kinh nghiệm từ các quốc gia trên thế giới, FiinRatings cho rằng, Việt Nam đang đi đúng hướng và từng bước rút ngắn khoảng cách pháp lý so với các quốc gia có hệ thống pháp luật phát triển lâu đời, từ đó tạo lập một nền tảng pháp lý vững chắc để xử lý nợ xấu một cách toàn diện, củng cố niềm tin của nhà đầu tư, đảm bảo sự minh bạch của thị trường tài chính, và hỗ trợ tăng cường đến hệ thống quản trị rủi ro của hệ thống ngân hàng.

Đồng thời, Việt Nam hiện nay cũng đang nhận được sự đánh giá tích cực từ các tổ chức xếp hạng quốc tế về mức độ rủi ro của hệ thống ngân hàng Việt Nam trong bối cảnh kinh tế toàn cầu còn nhiều biến động. Đánh giá gần đây của Fitch Ratings cũng chỉ rõ, việc luật hóa Nghị quyết 42 sẽ giải quyết được nguy cơ về môi trường pháp lý có thể quay lại giai đoạn trước năm 2017 (khi Nghị quyết 42 chưa được ban hành). Điều này phản ánh niềm tin của các tổ chức xếp hạng tín nhiệm quốc tế vào các chính sách cải cách và khả năng quản trị hệ thống của Chính phủ.

Trong giai đoạn sắp tới, FiinRatings nhận định việc luật hóa Nghị quyết 42 sẽ tiếp tục có ảnh hưởng đáng kể đến các ngân hàng quốc doanh cũng như các ngân hàng tư nhân lớn, trong khi đó sẽ có tác động vừa phải đến nhóm các ngân hàng thương mại còn lại, qua đó củng cố xu hướng phân hóa của ngành.

Đồng thời, dựa trên quan sát trong giai đoạn Nghị quyết 42 có hiệu lực, FiinRatings cho rằng, tác động tích cực của việc luật hóa sẽ cần một khoảng thời gian nhất định để mang lại kết quả rõ rệt vào thực tiễn hoạt động của hệ thống ngân hàng. “Chúng tôi cho rằng tác động tích cực dự kiến sẽ chỉ thực sự phát huy hiệu quả từ nửa cuối năm 2026, khi khuôn khổ pháp lý mới đã vận hành ổn định và các tổ chức tín dụng đã có đủ thời gian điều chỉnh quy trình thu hồi nợ xấu để phù hợp theo quy định”, FiinRatings nhấn mạnh.

FiinRatings cũng đánh giá việc luật hóa Nghị quyết 42 chủ yếu đóng vai trò là cơ chế pháp lý hỗ trợ xử lý nợ xấu và không tác động đến quy trình cho vay hay khẩu vị rủi ro của các ngân hàng. Mỗi ngân hàng vẫn duy trì hệ thống quản trị rủi ro riêng, tuân thủ quy định của Ngân hàng Nhà nước và các chuẩn mực quốc tế, nên quy trình và hoạt động kinh doanh sẽ ít chịu ảnh hưởng bởi việc luật hóa. Tuy nhiên, với cơ chế pháp lý rõ ràng hơn, hiệu quả thu hồi nợ được kỳ vọng cải thiện dần cùng với việc khách hàng chủ động trả nợ hơn và chi phí thu hồi nợ giảm, từ đó các ngân hàng lớn có thể tìm cách tối ưu hơn trong công tác xử lý nợ xấu. Đối với các ngân hàng nhỏ, mặc dù ít được hưởng lợi trực tiếp từ việc luật hóa Nghị quyết 42 hơn, nhưng đây có thể cũng sẽ là cơ hội để các ngân hàng này nâng cao công tác quản trị rủi ro và xử lý nợ xấu, qua đó giúp cải thiện vị thế rủi ro nói chung của ngành.

Đánh giá việc luật hóa Nghị quyết 42 là một bước đi đúng hướng, góp phần cải thiện khung pháp lý trong xử lý nợ xấu, tuy nhiên, FiinRatings cũng chỉ ra rằng, bước đi này chưa tạo ra tác động toàn diện khi nhiều thách thức vẫn tồn tại, bao gồm các nút thắt về pháp lý trong quá trình triển khai. Bên cạnh đó, hệ thống ngân hàng vẫn cần những chính sách và cơ chế bổ sung nhằm tăng cường bộ đệm vốn chủ sở hữu, qua đó nâng cao khả năng chống chịu trong bối cảnh tăng trưởng tín dụng nhanh để đáp ứng nhu cầu tăng trưởng của nền kinh tế.

Bên cạnh sự phân hóa rõ rệt giữa các nhóm ngân hàng với hiệu quả thu hồi nợ chưa đồng đều, hiện nay, việc luật hóa Nghị quyết 42 vẫn còn phải đối mặt với một số thách thức đến từ các nút thắt về pháp lý trong quá trình triển khai, bao gồm: (1) Rủi ro pháp lý và tranh chấp: Mặc dù Nghị quyết 42 đã được luật hóa từ công cụ tạm thời thành khuôn khổ dài hạn, nhưng vẫn tồn tại nhiều rủi ro. Các vấn đề nổi bật bao gồm: quyền thu giữ tài sản, định giá tài sản, và thẩm quyền xử lý khi có nhiều chủ nợ cùng liên quan. Ngoài ra, trong thực tiễn, các ngân hàng còn gặp khó khăn khi thu giữ tài sản do phải chờ sự xác minh, hỗ trợ từ công an, UBND hoặc chính quyền địa phương. Theo Ngân hàng Nhà nước, không ít trường hợp xử lý nợ bị đình trệ vì chậm trễ trong khâu xác minh thông tin khách hàng; (2) Sự thiếu đồng bộ pháp lý: cơ chế của Nghị quyết 42 nhiều khi mâu thuẫn hoặc chưa được tích hợp đầy đủ với các luật liên quan như Bộ luật Dân sự, Luật Thi hành án... Điều này dẫn đến quy trình thu hồi nợ xấu còn chưa thật sự nhất quán và có thể làm giảm hiệu quả trong quá trình triển khai.

Dẫu vậy, FiinRatings cho rằng, việc luật hóa Nghị quyết 42 cho thấy nỗ lực hoàn thiện khung pháp lý nhằm xử lý căn cơ các điểm nghẽn về nợ xấu. Tuy nhiên, FiinRatings cũng nhận định xử lý nợ xấu chỉ là một phần những thách thức hiện nay mà các ngân hàng thương mại phải đối mặt, phần còn lại nằm ở khả năng duy trì tỷ lệ an toàn vốn của các ngân hàng, đảm bảo hệ thống có sức chống chịu dài hạn. “Chúng tôi đánh giá việc luật hóa Nghị quyết 42, mặc dù không có tác động trực tiếp đến tỷ lệ an toàn vốn (CAR), nhưng trong tương lai có thể mang lại những tác động gián tiếp, chủ yếu thông qua việc hoàn thiện khung pháp lý, từ đó góp phần cải thiện cách nhìn nhận về rủi ro trong cho vay thế chấp”, FiinRatings nhận định.

Theo FiinRatings, những tác động gián tiếp này chưa đủ để giải quyết vấn đề hạn chế về bộ đệm vốn (capital constraints) ảnh hưởng đến ngành trong 1-2 năm vừa qua, do không có ảnh hưởng trực tiếp giúp nâng cao bộ đệm vốn chủ sở hữu. Do vậy, gần đây Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã ban hành và áp dụng Thông tư 14/2025/TT-NHNN quy định tỷ lệ an toàn vốn đối với ngân hàng thương mại, chi nhánh ngân hàng nước ngoài đánh dấu sự chuyển đổi dần từ Basel II sang Basel III, với lộ trình nâng tỷ lệ vốn cấp 1 (CET1) tối thiểu lên khoảng 7% và tỷ lệ an toàn vốn tổng thể (CAR), bao gồm cả bộ đệm, lên tối thiểu khoảng 10,5%.

Mặc dù trung vị ngành ngân hàng Việt Nam duy trì tỷ lệ an toàn vốn cao hơn đáng kể so với mức tối thiểu 8% theo quy định và có sự cải thiện nhẹ trong năm 2024, đạt khoảng 12%, tuy nhiên khi so với các quốc gia trong khu vực, mức trung vị CAR của các ngân hàng Việt Nam (12%) vẫn thấp hơn rõ rệt so với Campuchia (23%), Hồng Kông (22%), Thái Lan (21%) và Trung Quốc (16%). FiinRatings cho rằng, chênh lệch này không chỉ phản ánh mức độ vốn hiện tại còn khiêm tốn, mà còn cho thấy hệ thống ngân hàng Việt Nam vẫn cần tiếp tục củng cố bộ đệm an toàn để sẵn sàng ứng phó với các biến động tài chính, bên cạnh công tác tăng cường, cải thiện xử lý về nợ xấu.

“Nhìn chung, trong khi tỷ lệ an toàn vốn phản ánh sức chống chịu dài hạn của hệ thống, thì việc luật hóa Nghị quyết 42 về xử lý nợ xấu sẽ gián tiếp giúp các ngân hàng củng cố nền tảng vốn, hướng tới sự ổn định bền vững hơn trong bối cảnh tăng trưởng tín dụng nhanh để đáp ứng nhu cầu tăng trưởng của nền kinh tế”, FiinRatings nhấn mạnh.

 

Tổng số điểm của bài viết là: 0 trong 0 đánh giá
Click để đánh giá bài viết
Tin liên quan
Thời tiết
Thời tiết Hà Nội